Restauratie oudste stenen poldermolen voltooid
Openingsweekend Schiedamse Babbersmolen 19 &
20 oktober
Met de montage van het imposante scheprad kan de
oudste stenen poldermolen van Nederland weer draaien èn
water malen. Daarmee is een restauratieperiode van
meerdere jaren beëindigd en de Babbersmolen uit 1710 in
oude luister hersteld. Slechts drie jaar na de
succesvolle herbouw van moutmolen De Kameel is Stichting
de Schiedamse Molens bijzonder trots op deze nieuwe
mijlpaal. In het weekend van 19 en 20 oktober is
iedereen van harte welkom om het eindresultaat met eigen
ogen te aanschouwen.
Molengeschiedenis in het klein
De levensloop van de Babbersmolen is exemplarisch van hoe het
veel molens in Nederland verging. Als opvolger van een
middeleeuwse houten molen werd hij gebouwd in de hoogtijdagen
dan de molengeschiedenis. Molens waren alom aanwezig als nuttige
werktuigen die de pre-industriële samenleving op vele manieren
dienden. Van alle functies zoals graan malen, hout zagen of olie
persen was de poldermolen het succesvolst. Zeker in het westen
van het land kon de welvaart groeien dankzij het droogmalen van
de polders voor landbouw en bebouwing.
Eeuwen later nam diezelfde welvaart echter de molens de wind
letterlijk uit de zeilen. Zo ook bij de Babbersmolen. Door de
aanleg van de spoorlijn Rotterdam - Hoek van Holland eind 19e
eeuw had de molen onvoldoende windvang. Zijn uiterlijk moest
drastisch worden aangepast met een verhoging van de romp. Ook
een stelling rondom de molen werd noodzakelijk om de wieken te
kunnen blijven bedienen.
In 1924 volgde een nieuwe aanval van de vooruitgang.
Diesel was de nieuwe brandstof en betrouwbaarder dan
wind. Dus werden kap, wieken en stelling verwijderd en
de molenaarswoning op de begane grond ontruimd. Daar
kwam een dieselmotor voor in de plaats die voortaan het
scheprad aan zou drijven. De molenaar met zijn gezin
verhuisde naar een nieuw huisje naast de molen en hij
werd van de ene op de andere dag machinist. Midden 20e
eeuw viel het doek definitief. De waterhuishouding
moderniseerde waarbij de bemaling werd overgenomen door
elektrisch aangedreven gemalen elders in het
hoogheemraadschap. De Babbersmolen verkommerde en de
kale molenromp was nog maar een schim van de trotse
windmolen die hij ooit was. Veel Schiedammers zullen hem
vooral herinneren als het vogelasiel dat er twee
decennia in heeft gehuisd.
Babbersmolen ca. 1900.
Babbersmolen in juni 2012
Lange adem
Hoewel er in de jaren ’90 van de twintigste eeuw al
restauratieplannen waren heeft het herstel lang geduurd. Zoals
altijd bij dit soort projecten ligt de kiem van het succes bij
een kleine groep enthousiastelingen. Daarna is het vooral een
kwestie van een lange adem die nodig is om anderen te
overtuigen, financiering te vinden en onvermijdelijke
tegenslagen te overwinnen. Jan Klitsie, molencoördinator bij
erfgoedbeheerder De Schiedamse Molens zegt hierover: “Onze
stichting heeft zich samen met de Schiedamse molenvrijwilligers
hard gemaakt voor het herstel van de Babbersmolen maar vond
aanvankelijk weinig medestanders. Schiedam is vooral bekend om
zijn reusachtige brandersmolens in het historische centrum wat
de hoogste molens ter wereld zijn. De Babbersmolen ligt echter
verscholen in het groen aan de rand van de stad. En onbekend
maakt nu eenmaal onbemind. De herbouw van één van die ‘Schiedamse
reuzen’, molen De Kameel, slokte bovendien een behoorlijk deel
van onze capaciteit op.”
Een doorbraak kwam door de finaleplaats in de landelijke
BankGiro Loterij Molenprijs. Dat zorgde bij veel partijen voor
een hernieuwde kennismaking met dit vergeten rijksmonument. Echt
aan de slag kon men na het winnen van de provinciale
molenbiotoopprijs. Hiermee kon de molenbiotoop (de directe
omgeving van de molen, belangrijk voor voldoende windvang) sterk
worden verbeterd. Het bijzondere aan de Babbersmolen is niet
alleen zijn ouderdom maar ook het gebied direct om de molen. Dit
is één van de laatste restjes oorspronkelijk polderlandschap
van het ooit weidse Midden-Delfland. Bij het herstel van dit
vlietlandje aan de historische Poldervaart zijn typische
landschapselementen als een wilgengriend en eendenkooi
teruggevonden. Samen met de weer aan te leggen moestuin op het
molenerf vormden zij een extra inkomstenbron voor het doorgaans
arme molenaarsgezin.
Een belangrijke succesfactor was de samenwerking met veel
andere partijen waaronder het volkstuincomplex Vijfsluizen waar
de molen inmiddels midden in stond. “Draagvlak is cruciaal om
tot een goed resultaat te komen.” aldus Klitsie.
Babbersmolen met schapen, foto Paul Sporken
Toekomst
Terwijl het grote publiek op zaterdag 19 en zondag 20 oktober
tussen 12.00 en 17.00 uur de molen kan bewonderen zal de
officiële opening al op vrijdag plaats vinden. Deze zal worden
verricht door de heer mr. Van Haersma Buma, dijkgraaf van het
Hoogheemraadschap van Delfland en de heer Post, telg uit een oud
molenaarsgeslacht en kleinzoon van de laatste molenaar op de
Babbersmolen. Delfland blijft in de toekomst betrokken bij de
molen. Want, hoewel deze voor de waterhuishouding niet meer
nodig is, leent de Babbersmolen zich wel uitstekend voor
watereducatieprojecten.
Met de restauratie van de molen en de inpandige oude
molenaarswoning is er nog geen einde gekomen aan de
bouwactiviteiten. Volgend jaar zal het machinistenhuisje worden
aangepast om ook in de toekomst bewoning mogelijk te maken.
Belangrijker is echter de verbouwing van de schuur op het
molenerf tot bezoekersruimte. Deze zal na voltooiing educatieve
en andere activiteiten faciliteren.
De jury van de provinciale molenprijs noemde de Babbersmolen
ooit het best bewaarde geheim van Schiedam. Dat zal hij na het
openingsweekend vast en zeker niet meer zijn.
Lees ook:
Bron: Stichting De Schiedamse Molems, 10 oktober 2013.
01 april 2024
| 
